Ingeborgs kamp

Etter over 15 år med alvorlege eteforstyrringar bestemte Ingeborg Senneset seg for å følge draumen sin om å skrive. No er ho journalist i Aftenposten og skal gi ut bok.

Vekta var faretruande låg. Ho var 24 år gamal, ferdig utdanna sjukepleiar og nær døden. Ein aprildag i 2009 sette Ingeborg Senneset seg ned ved datamaskina si og begynte å skrive. «Hvorfor i all verden blogge om noe sånt», skreiv ho i det aller første innlegget. «Utlevere det jeg skammer meg så inderlig over. Blottlegge et indre som ikke passer med et mainstream ytre. Dette er skummelt.»

Eit symptom

Ingen såg kor mørk den lyse jenta var på innsida. Ho vaks opp i Flå i Sør-Trøndelag, ei lita bygd der lakseelva Gaula renn gjennom, med to storebrør. Allereie på barneskulen vart ho sjuk. Akkurat når det starta, synest ho er vanskeleg å tidfeste.

– Det er ikkje slik at ein vaknar opp og bestemmer seg for at ein er sjuk, seier Ingeborg. – Dei færraste som har hatt eteforstyrringar, veit akkurat når sjukdomen starta, for det er ein flytande overgang.

Ho var 169 centimeter på strømpelesten og følte seg høgare enn alle andre, men det var ikkje difor ho utvikla eteforstyrringar. Ho kasta opp for første gong då ho var åtte-ti år gamal, men det var ikkje det som var starten på sjukdomen. For å kaste opp, ete for mykje eller å ikkje ete i det heile tatt er ikkje det som gjer deg sjuk.

– Eteforstyrringar er berre symptoma på sjukdomen, og det er ikkje symptoma som kjem først. Når symptoma viser seg, har det begynt for lenge sidan, seier Ingeborg, som skildrar seg sjølv som «eit sårbart barn utan nok ressursar rundt seg til å handtere det som var vanskeleg».

– Eg opplevde ein del ting som var altfor tøffe for min del, og relasjonane eg hadde, var ikkje gode nok til at dei kunne vege opp for det dårlege. Det er jo gjerne slik at når ein ikkje får kontroll på omgivnadane, endrar ein seg sjølv i staden for å endre verda.

Kontroll

Ho begynte med sjølvskading, men var redd for at det skulle synast. På skulen las ho ei bok som heitte Kropp er topp, om ei jente med anoreksi. Det høyrdest lurt ut, tenkte Ingeborg.

– Eg skulle ha mykje meir kontroll enn jenta eg las om, og eg tenkte at det var ein smart måte å skade seg på utan at nokon såg det. Planen var aldri å bli så tynn at det syntest.

Dersom nokon kommenterte at ho hadde gått ned i vekt, sørgde ho for å legge på seg igjen. Slik heldt ho på i mange år, heilt til ho begynte på vidaregåande. Då fekk ho det ikkje til lenger. Sjukdomen hadde gått for langt. Likevel gjekk det fleire år før ho tok imot hjelp.

– Heile poenget var å ikkje be om hjelp, seier ho. – Nokre gonger er det lettare å samanlikne eteforstyrringar med rusbruk enn med tradisjonell sjukdom. Det er noko ein vel å gjere, ikkje fordi det er bra eller kult eller godt, men fordi alternativet verkar så mykje verre.

Blogga om sjukdommen

Då ho vart innlagd, vart ho verandre på tre ulike sjukehus i til saman tre år. Blogginga vart kjempeviktig.

– Det blei ein plass der eg forplikta meg til å bli betre. Eg skreiv ikkje berre: Denne dagen var slik og slik, eg skreiv òg korleis morgondagen skulle bli. Det forplikta overfor andre, og det rydda tankane mine. Eg skjerpa meg og vart meir motivert, dessutan lærte eg mykje om formidling, seier Ingeborg. – Bloggen blei ei blanding av arbeidsplass og skule.

Ho hadde alltid vore glad i å skrive, ho drøymde om å leve av det, men ho hadde ikkje tort å flytte til Oslo for å utdanne seg til journalist. I staden hadde ho tatt sjukepleiarutdanning i Trondheim. Då ho endeleg vart utskriven frå sjukehuset og skulle legge planar vidare, bestemte ho seg for å følge draumen.

– Eg hadde jo overlevd noko eg ikkje skulle ha overlevd, og eg tenkte at det var på tide å gjere det eg eigentleg ville, seier Ingeborg.

Ein dritjobb å skrive bok

På vårparten 2013 pakka ho kofferten sin og flytta til hovudstaden. Innan hausten kom, hadde ho fått eit vikariat i debattredaksjonen til Aftenposten. No er ho fast tilsett i Noregs største avis, skriv kommentarar om tema som engasjerer henne, og har blitt ein aktiv samfunnsdebattant. Men då forlaget Cappelen Damm spurde om ho ville skrive bok om eteforstyrringar, hadde ho ikkje lyst.

– For å vere ærleg har det vore ein dritjobb å skrive den boka, men eg gjer det fordi eg følte eg var skyldig å gjere det med tanke på alle dei som hjelpte meg. Og så håper eg resultatet kan vere til hjelp for helsepersonell og pårørande, og andre som ønskje eller treng å forstå dei som er sjuke, seier Ingeborg, som meiner det er ein «utdatert myte» at eteforstyrringar berre handlar om å ikkje ete.

– Eg er eigentleg eit dårleg eksempel fordi eg var undervektig i ti år. Dei færraste er det så synleg på. Berre om lag ein av ti som har eteforstyrringar, er undervektige. Resten er normalvektige eller overvektige, og då er det lett å bli usynleg. Mange føler sjølve at dei ikkje er sjuke nok til å be om hjelp, andre møter eit hjelpeapparat som ikkje tar sjukdomen deira alvorleg. Det er ikkje nok kunnskap om det. Eg har òg vore opptatt av at media ikkje skal illustrere saker om eteforstyrringar med bilde av tynne menneske. Det er med på å stadfeste myten.

Skam

Ingeborg Senneset håper ho ein dag kan bli eit eksempel på nokon som blir heilt frisk. Fire år etter at ho vart skriven ut frå sjukehuset, må ho framleis jobbe hardt for det.

– Det handlar veldig mykje om praktiske ting, som at eg for ei stund sidan bestemte meg for å slutte på SATS. Eg trente ikkje lenger fordi eg hadde glede av det, men fordi eg følte at eg måtte, og det blei vanskeleg å ete nok samanlikna med kor mykje eg trente. Så då slutta eg og trappa opp yoga i staden.

Ho har også med seg niste på jobb kvar dag, slik at ho ikkje skal gløyme å ete. Ho veit at ho gjer ein dårlegare jobb dersom ho ikkje får i seg nok næring, og det er ikkje aktuelt. Ein gong i framtida håper Ingeborg å kunne sette seg ned og ete det same som kollegaene sine. Ho synest det er kjipt at ho ikkje klarer det enno.

– Det er tragisk at så mange med eteforstyrringar skammar seg og skjuler sjukdomen sin, for det er jo ingen som går rundt og skjuler at dei har brekt foten. Det er ingen som lèt som om dei ikkje må bruke krykker, fordi dei synest det er så pinleg. Men viss ein har ein sjukdom som ikkje går over på åtte veker, går ein rundt med ein klump av skam i magen. Eg er ikke noko godt forbilde der, for eg gjer det enno, seier Ingeborg.

– Men eg jobbar med saka.